Heyat beşer övladı üçün bir imtahan sehnesidir. Bele ki, gündelik heyatımızda gözümüzün önünden su kimi axıb geden minlerle insan tipi gelib keçir. Bunların içerisinde xoşbext olanı, olmayanı, derdli, sevincli olanı her kesi görmek olar. Aralarındakı ferq ise baxdıqları eyni pencereden müxtelif peyzajları görmeleridir. İzlediyimiz bu heyat sehneleri ümumiyyetle iki neferden: qadın ve kişiden ibaretdir. Aralarında qurulan sevgi, ülfet, isti münasibet ve ya narazıçılıq, hiddet, kin insanları daima bunlardan nümune götürmeye vadar edir.
Her yönüyle xoşbext ve bir-birine uyğun olan insanlar vardır. Onları gördükce qibte edir, kaş ki, biz de bele olsaq ve aile heyatımız onlarınkı kimi davam etse, deye temenni edirik. Bu ideal cütlüklerin seadeti göresen neden qaynaqlanır? Onlar hansı sebeblere göre bu qeder bir-birine sevimli ve uyğun olan insanlardır?
Tebii ki, bir-birini her cehetden tamamlayan insanları tapmaq çölde çıraqla meşel axtarmaq kimidir. Çünki insanlar müxtelif xarakter ve qabiliyyetlerde yaradılmışlar. Bu ceheti Peyğemberimiz (s.e.s.) çox gözel ifade etmişdir: “Allahu-Teala Ademi yer üzündeki bütün torpaq çeşidlerinden alınan bir ovuc torpaqdan yaratmışdır. İnsanların bezisi bu ilahi yaradılışa göre ağ, bezisi esmer, bezisi qaraşın, bezisi bunların qarışığı bir rengde yaradıldı. Xasiyyetlerine göre sevincli, hüznlü, kederli, bedbin, nikbin, pis ve yaxşı olmalarının sebebi de budur.
Ele ise xilqetimiz etibarile bele yaradılmağımız Allah Tealanın teqdirine bağlıdır. Evlilik heyatına atildığımızda xoşbext evliliyin sirlerinden biri de qarşındakı gözelliyi etibarile sevdiyin kimi, onun xoşagelmeyen xasiyyetlerini de qebul etmekdir. İdeal insan yoxdur. Ona göre de, bezi xasiyyetlerine, kaprizlerine göz yummalı, onları görmezlikden gelmek lazımdır. Sanma ki, xoşbext ailelerin sebebi her ikisinin gözel münasibetinden, xarakterinden doğur. eksine xoşbext evliliklerin tek sebebi onların her gördüyü hadiseni böyütmemeleri, yeni deveni fil etmemeleridir. Onların mükemmel olmalarındakı sirr bir-birinin qebahet ve günahlarını gizlemeleridir. Menfi halları def etmekde bir-birine kömek olmalarıdır. Onlar bir-birine qarşı olan vezifelerini unutmayan insanlardır.
Peyğemberimiz (s.e.s.) sağlam evliliye çox ehemiyyet verir, sağlam insan modelini bu xoşbext ailelerden çıxan nesillerde görerdi. Qarşılıqlı vezifelerini bilen ve yerine yetiren ailelerde her zaman sülhün, emin-amanlığın ve en esası heç bir zaman sarsılmayan sevgi ve hörmet hisslerinin saxlanılması da mehz onların her kes terefinden qibte obyekti halına gelmesine sebeb olur. Allah Resulu (s.e.s) aile heyatına atılmaq isteyenlere “exlaqi davranışı ve dini mövqeyini beyendiyiniz bir adama qızınızı verin ve ya qızı ile evlenin”,deye buyurmuşdur. exlaqi meziyyterlere sahib olan bir insan, ister qadın olsun, ister kişi Allah qarşısında haqq ve hüququnu bildikden sonra insanlar arasında da münasibetlerine diqqet eder. Hele qedim zamanlardan müdrikler öz övladlarını evlendirerken ve ya ere vererken zemanemizde olduğu kimi malı ve mövqeyi deyil, o namizedde exlaqi ve dini keyfiyyetlere, dürüstlüye ehemiyyet vererdiler.
Tabiunun ulularından könül sultanlarından olan Hesen Besrinin yanına bir gün bir ata gelib soruşur:
-Çox sevdiyim bir qızım var. İsteyeni çoxdur.Onu kiminle evlendirsen yaxşı olar?
Hesen Besri:
-Qızını Allaha sevgi ve hörmeti olan biri ile evlendir. Bele ki, eger o, qızını severse, onunla çox gözel reftar eder. eger sevmezse, heç olmasa Allaha olan sevgisi daxilinde ona zülm etmez-deye cavab verir.
Netice olaraq gözel bir ailenin temelini teşkil eden insanın xüsusiyyetlerini İmam Malik bin enesin bu cümlelerile bitirmek isteyirem: “Bir insan aile ferdlerine özünü dünyanın en sevimli insanı olaraq qebul etdirmelidir.